08–14 Nisan 2024 Haftası Haftası Teknoloji Bülteni

Nerede o eski bayramlar, geyiğine bağlamayacağım lakin bayram kavramı kültürel erozyonumuzun içerisinde kaybettiğimiz en büyük değerlerden biri olmaya devam ediyor. Artık bayram kavramı dokuz güne bağlanan bir tatil ve kaçış ritüeli haline gelmiş durumda. Kendim de dahil herkes bu cenderenin içinde ve popülasyonumuz giderek büyüyor. O yüzden “Bayram” çocukluğumdan kalma güzel hatıralar listemin başında. Ve yine de “Nerede o eski bayramlar?” cümlesini kurmadan edemeyeceğim.

Aslında bu değer kaybının başlıca nedeni bireyselleşen ve yalnızlaşan yaşamımızdan ilk çıkardığımız şeyin akrabalık ilişkilerimiz olmasıdır, şeklinde devam edip sosyoloji konusunda pratik yapabilirim ama daha fazla kafa ütülememe gerek olmadığını düşünüyorum. Ve son olarak sizin için yegâne bayram temennim ise “Umarım dijital cihazlardan uzak, şeker tadında, sevdicekleriniz ile keyifli muhabbetler döndürdüğünüz, şeker tadında güzel bir bayram geçirmişsinizdir.” olacaktır ki muhtemelen olmamıştır.

Bu hafta Dijital Masallar ismi altında şimdilik X platformunda paylaşımlar yaptığım bir giriş başlattım. An itibarıyla 3–5 takipçi ile kendi kendime paylaşımlar yapıyormuşum hissiyatıyla devam ediyorum. Neden böyle bir siteye ihtiyaç duyduğuma gelirsem haftalık bülteni yazarken birçok kaynak tarıyorum ve sürüsü ile notlar alıyorum, bunlardan bazıları bültene yansırken bazıları ise notlarımın tozlu sayfalarında kalakalıyor. İşte âtıl kalan bu içerikleri bir cümleye sıkıştırıp bildirim tadında neden paylaşmıyorum, fikri ortaya çıktı. Bu şekilde sadece X platformunda paylaşımlarda bulunuyorum. Ama rağbet görmesi durumunda paylaşımları www.dijitalmasallar.com adresinden veya ufak tefek bir uygulama üzerinden de koşturmaya başlayacağım.

Çoğumunuzun henüz adını dahi duymamış olduğu Peter Higgs, bu hafta yaşamını kaybetti. “Fizik dünyası bir devini kaybetti.” de diyebileceğimiz kadar değerli bir bilim adamı olan Peter Higgs, evrenin en temel yapı taşlarından biri olan “Tanrı Parçacığı” olarak bilinen Higgs Bozonu’nun keşfinin ardındaki zihinlerden biriydi ve bilim dünyasında derin izler bırakan bir figür olarak saygıyla anılacaktır.

CERN’de bulunan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC), 2012 yılında Higgs Bozonu’nun varlığını deneysel olarak doğruladı. Bu keşif, parçacık fiziği alanında büyük bir başarı olarak kabul edildi ve Peter Higgs ile François Englert’e 2013 Nobel Fizik Ödülü’nü kazandırdı.

Automattic isimli firma birçok chat uygulamasını tek bir platformda toplayan A’ı satın aldı. Automattic ismini yeni duyanlardan birisi oldum. Meğer Wordress, WooCommerce, Tumblr gibi birçok web projesinin arkasında bulunan bir şirketmiş. Firmanın uygulamarına göz gezdirirken Texts isimli bir uygulamanın varlığını da öğrendim. Şimdi aklımdaki soru şu: “Acaba Beeper, Texts içerisine giydirilecek yoksa tam tersi mi olacak?” Göreceğiz.

Google yapay zeka alanında geri kalmak istemiyor ve bu doğrultuda yorulmak nedir bilmeden çalışmaya devam ediyor. Çalışmalar an itibarıyla sadece teknoloji severlerin ve alan uzmanlarının dikkatini çekse de bu Google için bir başarısızlık anlamına gelmiyor. Bard tarafından umduğu talebi bulamadığını düşünmekteyim. Ama Gemini tarafında işler oldukça farklı. Ve bu hafta Gemini 1.5 Pro artık kulaklarımız olmaya aday olmuş durumda. Yüklenen ses dosyalarını analiz ederek ihtiyacınız olan çıktıları sağlayabilir durumda. JSON desteği ise cabası. Teknik dokümanını okumak isteyenler için:

Gemini 1.5 Pro, Google tarafından geliştirilen bir yapay zeka modelidir. Çok uzun metinler, videolar ve ses dosyaları dahil olmak üzere geniş kapsamlı verileri anlayabilir ve işleyebilir. Bu model, önceki modellere göre daha az hesaplama gücü kullanarak daha iyi performans sergileyebilmekte ve çok az bilinen dillerde bile çeviri yapabilme gibi yeni yetenekler sunmaktadır.

Hep neden daha önce olmadığını düşündüğüm “Cihazımı Bul” seçeneği bu hafta Android tarafından sonunda etkinlikleştirildi. Güncellemeyle birlikte, kaybolan veya çalınan Android cihazların yerini bulmayı sağlamanın yanında uyumlu Bluetooth etiketleriyle günlük eşyalarınızı takip edebilir, yakınınızdaki ögeleri bulabilir, evdeki cihazların Nest cihazlarınızla yerlerini tespit edebilir ve aksesuarlarınızı arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz. Sonunda geldi, diyenlerin sayısının oldukça fazla olduğuna yemin edebilirim ama kanıtlayamam.

08 Nisan günü heyecanla beklenen tam güneş tutulması gerçekleşti. Türkiye saati ile 21.20' de gerçekleşen ve Amerika kıtasının bazı bölgelerinden görülebilen tutulmayı yüzbinlerce kişi, taktıkları koruyucu gözlükler ile izledi. Hatta gözlük kullanımı konusunda Biden bile uyarıda (But don’t be silly, folks — play it safe and wear protective eyewear.) bulundu.

Apple ve Shutterstock arasında 50 milyon dolarlık bir anlaşma söz konusu. Peki, Apple onca fotoğraf lisansını ne yapacak dersiniz ? Uzun zamandır üzerinde çalışıldığı düşünülen ve bir sır niteliğinde olan yapay zeka çalışmalarında, veri setlerinin eğitiminde kullanılması muhtemel.

Hazır Apple ve yapay zeka konusu açılmışken Apple’ ın yapay zeka yarışının neresinde olduğuna bakalım, isterseniz. Bence tam olarak “başlangıcında”. Daha start vermiş bile değil. Bazıları treni çoktan kaçırmış olduğunu düşünüyor ama ben öyle düşünmüyorum.

Evet, Open AI ortalığı kasıp kavururken; Google, Gemine projesi ile atak peşinde koşarken; büyük şirketler bu pastadan büyük bir alma derdine düşmüş, geri kalmaktan korkuyorlarken; Apple, öylece pusuya yatmış, Masai Mara aslanı misali bekleme modunda. Ama 1976 yılında kurulmasından bu yana Apple kültüründe hiçbir zaman acele ile atılmış bir adım söz konusu olmadı. Bir fikri, uygulama veya donanıma dökmeden önce kitlelerce kabul edilmesini beklediler ve en iyisini yapabilmek için kılı kırk yardılar. Apple, böyle Apple oldu. Tablet, cep telefonu, akıllı saat gibi cihazları ilk yapan Apple değildi ama sonrasında ürettiği bu ürün gamları ile piyasayı domine eden, taklit edilen bir şirket olmayı başaran Apple oldu. Yapay zekası konusunda da böyle düşünüyorum. Appla bir şeyler planlıyor, deniyor, rakipleri inceliyor kısacası “en iyiyi” üretmeyi istiyor. Tüm bunları yaparken de gerçektende insanlığın buna hazır olduğuna emin olmak istiyor.

Mercedes’in üretim hatlarında bazı görevleri üstlenen insanların yerini almasını planladığı ve Apptronik firması tarafından geliştirilip üretilen robota “Merhaba!” diyebilirsiniz. İnsanoğlunun kendi ayağına sıkışının, mavi yaka kategorisini ilgilendiren başlangıç adımlarından birisi olacak gibi duruyor. Mercedes ve diğer otomobil fabrikaları üretim hatlarında çeşitli robotik teknolojileri zaten kullanıyorlardı. Ama bu durum eli, ayağı olan ve insan gibi davranışlar sergileyen bir varlığa dönüşüp insanların yerini aldığında durum haber değerinden öteye geçiyor.

Google Workspace, daha önce “G Suite” olarak bilinen, Google tarafından sunulan bir bulut tabanlı işbirliği ve üretkenlik araçları paketlerinin toplamına verilen bir hizmet. Ve bu hizmet, iş yerlerinde ve eğitim kurumlarında kullanılmak üzere tasarlanmış olup bir dizi Google ürününü (Drive, Forms, Meet, Docs, Sheets, Spider, Calendar) birleştiriyor. Google, işte bu workspace ürünlerine bir yenisini daha ekledi. Kullanıcıların online düzenleme yapabilecekleri yapay zeka destekli “Google Vids” adında bir araç tanıttı. Workspace, üzerinde işletme takımı tarafından kullanılan materyaller ile kolayca video oluşturmayı amaçlayan araç, an itibarıyla sadece bazı kullacıların kullanımına açık ama haziran ayında mevcut tüm Workspace kullanıcılarına sunulacak.

Bu hafta herkesin videolarından en az bir bölümünü izlediği Ruhi Çenet’in 8.5 milyon aboneye sahip Youtube kanalı hacklendi. Hacklenme olayı ise şöyle oluyor:

Kendisine gelen sözde sponsorluk anlaşmasına ait detayları barındıran sahte bir linke tıklamasından sonra hackerlar bilgisayarına sızıp oradan kanalın kontrolünü ele geçiriyorlar. Aslına bakarsanız yaşanan olay, siber güvenlik derslerinde sosyal mühendisliğin Phishing (Oltalama) kategorisinde anlatabileceği bir hadise. Kötü niyetli hackerler mail içeriğinde tanınmış markaların isimlerini kullanmanın yanında MrBeats gibi bilindik Youtube fenomenlerinin isimlerini de referans olarak kullanıyorlar.

Sosyal mühendislik, insanların güvenini ve doğal davranışlarını manipüle ederek bilgi elde etme, sistemlere erişim kazanma veya belirli bir eylemi gerçekleştirmelerini sağlama sanatıdır. Bu tür teknikler genellikle siber güvenlik bağlamında kullanılır ancak pazarlama, siyaset ve günlük etkileşimlerde de görülebilir.

Ruhi daha sonra yeniden kanalın kontrolünü ele alsa da bu güne kadar yüklemiş olduğu tüm videolar silindi. Geçmiş olsun.

Boston Dynamics’in hayatımıza kazandırdığı robot köpekler, artık birçok farklı firma tarafından farklı özelliklere ve görüşe sahip olacak şekilde üretiliyor ve yine birçok irili ufaklı firma tarafından da çeşitli görevlerde kullanılıyor. Bu teknolojiyi Nasa da güzel bulmuş olacak ki Ay görevlerinde kullanılmak üzere Sprit ismini verdikleri bir robot köpeği ABD Oregon’un Hood Dağı’nda eğitmeye başlamışlar.

İlk yelkenlinin geçmişi M.Ö. 4000'li yıllara kadar uzanır. Yelkenlerin icadı, rüzgar gücünden faydalanarak uzun mesafeleri daha az çabayla kat etme imkanı sağlamış, böylece deniz ticaretinin ve kültürlerarası etkileşimin önünü açmıştır. Denizcilik tarihine baktığımızda yelkenlinin icadını inovasyon açısından “çığır açan bir buluş” olarak görebiliriz. İşte Nasa, şimdilerde bu inovasyonu uzayın derinliklerine taşımak için aykırı bir proje üzerinde çalışıyor.

Güneş ışığının basıncını itici kuvvet olarak kullanıp derin uzayda yol alacak bir cihaz üzerinde çalışan Nasa, yelkenlisini bu ayın sonunda fırlatmaya hazırlanıyor.

Turing Ödülü, bilgisayar bilimlerindeki olağanüstü teknik katkılara verilen en prestijli ödüldür. Adını, modern bilgisayar biliminin kurucularından biri olan Alan Turing’den alır. 1966 yılından itibaren her yıl Association for Computing Machinery (ACM) tarafından verilmektedir. Ödül, bilgisayar bilimi alanındaki “Nobel Ödülü” olarak kabul edilir ve genellikle teorik bilgisayar bilimleri, yapay zeka, algoritma tasarımı, sistemler ve ağlar gibi disiplinlerdeki temel katkıları ödüllendirir. İşte bu ödüle bu sene Avi Wigderson isimli matematikçi ve bilgisayar bilimci hesaplama teorisinde rastgelelik ve sözde rastgelelik kullanımına yaptığı derin katkıları ile layık görüldü.

Elon Musk’ın xAI girişimi her hafta bültende yer bulmayı başarıyor. Bloomberg’e göre xAI, OpenAI ile rekabet edebilmek için 3–4 milyar dolar arası fon toplamayı hedefliyor. xAI, bu yatırımla değerini 18 milyar dolara çıkarmayı planlıyor. Gerçekten ciddi rakamlar ama büyük veriyi işlemek için yeterli değil. Grok’un zamana ve vakte ihtiyacı var. Lakin onlu yaşlarında roket çizimleri yapan sahibi olduğu sürece büyüyeceği kesin.

Bu hafta sevgili eşim Ebru ile The Big Bang Theory’nin düzelmez derecede deli olduğuna inandığımız Sheldon Cooper’ının küçüklüğünün anlatıldığı “Young Sheldon” dizisini izledik. Bitmesin diye dua ettiğimiz dizi, bir Teksas kasabasında yaşayan ve sosyal normlardan bihaber olan bir çocuğun gözünden dünyayı keşfetmemize olanak tanıyor. The Big Bang Theory’i izleyenler “sosyal normlarla” neyi kastettiğimi az çok anlamışlardır. Dizide sadece hayal kırıklığına uğradığımız nokta Sheldon’nın sesinin değiştiği bölümler diyebiliriz. Bu kadar övgünün sonunda rahatlatıcı, içten ve sevimli bir tipik Amerikan aile dizisi yaftasını da yapıştırabilirim diye düşünüyorum.

Young Sheldon bitince ne izlesek diye düşürken uzun zamandır kaçtığım Ripley’i izlememek için gösterdiğim direnç kırıldı ve şimdi iyi ki kırılmış diye düşünüyorum. Patricia Highsmith’in roman uyarlaması olan ve daha önce de bir film (Onu da izlememiştim.) olarak çekilmiş olan Ripley, pek leziz bir yapım olmuş. Neden siyah-beyaz diye sorarsanız seyir kalitesi açısından dizi öyle üst seviyede ki diziyi sessiz ve alt yazısız izleseniz bile şiirsel bir anlatımın tanığı olabiliyorsunuz. Dönemin İtalyan evlerini, merdivenlerini, kapılarını, madalyalarını, markalarını, kültürünü ve en önemlisi manzarasını 8 bölümük bir dizi içerisine sığdırmayı becerebilen Steven Zaillia yoğun bir şekilde Caravaggio baskısını da kullanmış. Caravaggio’nun karanlık yaşam hikayesini düşününce hikayeye neden katıldığını çok düşünmemize gerek kalmıyor açıkçası.

Kısa Kısa

• 980 Gram ağırlığında olacak ve kendisini Macbook Air rakibi olarak konumlandıran Huawei MateBook X Pro 2024 tanıtıldı.
• DuckDuckGo, ABD’de ayda 9,99$ veya yıllık 99$ karşılığında VPN, kişisel bilgi silme ve kimlik hırsızlığına karşı koruma sunan Privacy Pro aboneliğini tanıttı.
• Microsoft, Windows 11 için yeni güncellemesiyle Başlat menüsünde reklam testine başladı.
• Apple, Apple Watch’ta “hayalet dokunuş” hatasını kabul etti.
• Mark Gurman’a göre, Apple TV’yi el hareketleriyle kontrol etme dönemi yakında başlıyor.
• Sızıntılara göre iPhone 16 serisinin batarya kapasiteleri şöyle: iPhone 16–3.561 mAh, iPhone 16 Plus — 4.006 mAh, iPhone 16 Pro — 3.355 mAh, ve iPhone 16 Pro Max — 4.676 mAh. Yeni modeller, daha uzun pil ömrü mü vadediyor?
• Chrome Enterprise Premium resmi olarak duyuruldu! İşletmeler için gelişmiş güvenlik ve yönetim özellikleri sunan bu yeni hizmet, kullanıcı başına aylık 6$! Bence pahalı.
• Elon Musk, yapay zekanın gelecek yıl en akıllı insandan daha akıllı olacağını söylemiş. Elon, yapay zekanın en başından beri yapay zekaya karşı ama bir yandan da kendi tarafından geliştirmeden edemiyor. Elon ciddi değişik bir insan.
• Google, Cloud Next 2024 etkinliğinde ARM tabanlı bulut işlemcisi Axion’u tanıttı. Cloud Next 2024 etkinliğine çok göz gezdiremedim ama aklımda kalan en önemli iki gelişmeden birisi bu haber diğeri ise yukarı da bahsettiğim Google Vids oldu. Belki haftaya daha geniş bir paragraf ayırabilirim.